Geld, Cent, Munt
Hand
Hart
Hond
Kat
Koe of Kalf
Mond
Paard
Schoen
Tong
Voet
Vuur
Vlaamse Gezegden en Spreekwoorden
door Paul Willekens
Geld, Cent, Munt
Men krijgt waar voor zijn geld. : On en a pour son argent.
Voor geen geld ter wereld. : Pas pour tout l'or du monde.
Hij heeft geld genoeg, hij moet niets ontzien. : Il a assez d'argent, il n'a rien à ménager.
Hij gooit zijn geld over de balk. : Il jette son argent par les fenêtres.
Zij spelen mooi weer met uw geld. : Ils mènent grand train avec votre argent.
Hij zou een cent in twee bijten. : Il est chien. || Il couperait un liard en quatre.
Hij heeft centen. : Il a de la galette.
Tot de laatste cent betalen. : Payer rubis sur l'ongle. || Payer ric-à-ric.
Dat is geen cent waard. : Cela ne vaut pas un zeste.
Hij heeft geen cent op zak. : Il n'a pas un sou en poche.
Wij zullen hem met gelijke munt betalen. : Nous lui rendrons la pareille.
Hij heeft noch kruis, noch munt. : Il n'a ni sou ni maille.
Geld zoekt geld. : L'eau va toujours à la rivière.
Een geldverlies komt men wel te boven. : Plaie d'argent n'est pas mortelle.
Geld maakt de tongen los. : L'argent délie les langues.
Hand
Hij wil met de handen aan de hemel reiken. : Il veut prendre la lune avec les dents.
Iemand een handje helpen. : Donner un coup de main á quelqu'un.
Zij worden handgemeen. : Ils en viennent aux mains. || Ils sont aux prises.
Wij zouden daar geen hand voor omdraaien. : Nous ne remuerions pas le petit doigt pour cela.
Van de hand in de tand leven. : Vivre au jour le jour.
Twee handen op één buik. : Deux têtes dans un bonnet.
Dat is een kolfje naar zijn hand. : Ca fait bien son affaire.
De handen uit de mouwen steken. : Se mettre à l'ouvrage.
Hij zit met de handen in het haar. : Il ne sait plus à quel saint se vouer.
Met de handen in de schoot zitten. : Demeurer les bras croisés.
Met hand en tand verdedigen. : Défendre de toutes ses forces.
Hij is bij de hand. : Il n'est pas manchot.
Hij krijgt de bovenhand. : Il prend le dessus.
Iemand de handen vullen. : Graisser la patte à quelqu'un.
Hij moet met de handen over zijn hart strijken. : Il faut qu'il y aille de sa poche.
Het is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. : C'est un fagot d'épines. || Qui s'y frotte, s'y pique.
Men kan geen ijzer met handen breken. : A l'impossible nul n'est tenu.
Eén vogel in de hand is beter dan tien in de lucht. : Moineau en main vaut mieux que grue qui vole. || Un tiens vaut mieux que deux tu l'auras.
Hart
Hij heeft het hart op de lippen. : Il a le coeur sur la main.
Hij heeft het hart niet. : Il n'a pas le courage.
Het hart op de rechte plaats hebben. : Avoir beaucoup de coeur.
Dat zal hem een hart onder de riem steken. : Cela lui mettra du coeur au ventre.
Hij heeft een stenen hart. : Il a un coeur en bronze.
Zijn hart aan iets ophalen. : S'en donner à coeur joie.
Iemand een kwaad hart toedragen. : Garder rancune à quelqu'un.
Zijn hart zwelt van blijdschap. : Son coeur se dilate de joie.
Gij doet mij een steen van het hart vallen. : Vous me tirez une épine du pied.
Zijn hart is geen boontje groot. : Il est transi de peur.
Hij moet met de handen over zijn hart strijken. : Il faut qu'il y aille de sa poche.
Hij kan het niet over zijn hart krijgen. : Il ne peut s'y résoudre.
Ik zal van mijn hart geen moordkuil maken. : Je ne ferai pas mystère de mes pensées.
Het hart zinkt hem in de schoenen. : Son courage l'abandonne.
Bitter in de mond maakt het hart gezond. : Ce qui est amer à la bouche est doux au coeur.
Uit het oog, uit het hart. : Loin des yeux, loin du coeur.
Waar het hart vol van is, vloeit de mond van over. : La bouche prle de l'abondance du coeur.
Hond
Uw broers leven als kat en hond. : Vos frères vivent comme chien et chat.
Bekend zijn als de bonte hond. : Etre connu comme le loup gris.
Hij is van het hondje gebeten. : Il se croit sorti de la cuisse de Jupiter.
De hond in de pot vinden. : Trouver la marmite renversée.
Blaffende honden bijten niet. : Chien qui aboie ne mord pas.
Komt men over de hond, dan komt men ook over de staart. : Quand on a avalé un boeuf, il ne faut pas s'arrêter à la queue.
Als men een hond wil slaan, kan men licht een stok vinden. : Qui veut noyer son chien l'accuse de la rage.
Veel honden is der hazen dood. : Contre la force il n'y a pas de résistance.
Twee kwade honden bijten elkaar niet. : Les loups ne se mangent pas entre eux.
Maak geen slapende honden wakker. : Ne réveillez pas le chat qui dort.
Kat
Uw broers leven als kat en hond. : Vos frères vivent comme chien et chat.
De kat zette een hoge rug. : Le chat faisait le gros dos.
Hij weet er zoveel van als de kat van saffraan. : Il s'y entend comme à ramer des choux.
Het is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. : C'est un fagot d'épines. || Qui s'y frotte, s'y pique.
De kat de bel aanbinden. : Attacher le grelot.
Zij heeft de kat bij het spek gezet. : Elle a enfermé le loup dans la bergerie.
Hij knijpt de kat in 't donker. : C'est un hypocrite.
Ge moet geen kat in een zak kopen. : Il ne faut pas acheter chat en poche.
Zij meent dat 's keizers kat haar nicht is. : Elle se croit sortie de la cuisse de Jupiter.
Het muist wat van katten komt. : Bon chien chasse de race.
Eerste gewin is kattengespin. : La chance du début ne compte pas.
Bij nacht zijn alle katten grauw. : La nuit tous les chats sont gris.
Als de kat weg is, dansen de muizen. : Quand le chat est parti, les souris dansent.
Koe of Kalf
Wij hebben over koetjes en kalfjes gepraat. : Nous avons parlé de la pluie et du beau temps.
Hij is zo dom als het achtereind van een koe. : Il est trop bête à manger du foin.
Oude koeien uit de sloot halen. : Aller chercher de vieilles histoires.
De koe bij de horens vatten. : Prendre le taureau par les cornes.
Men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan. : Pas de fumée sans feu.
Veel koeien, veel moeien. : Qui terre a, guerre a.
Te laat de put gedempt, als het kalf verdronken is. : Après la mort, le médecin. || On ferme l'écurie quand les chevaux sont échappés.
Mond
Iemand de mond snoeren. : Rabattre le caquet à quelqu'un.
Zij spreekt binnensmonds. : Elle parle entre les dents.
Hij heeft geen mond open gedaan. : Il n'a pas desserré les dents.
Deze woorden vielen mij uit de mond. : Ces paroles m'ont échappé.
Die vrouw is niet op haar mondje gevallen. : Cette femme a la langue bien pendue.
Hij verwacht dat de gebraden duiven hem in de mond vliegen. : Il attend que les alouettes tombent toutes rôties.
Bitter in de mond maakt het hart gezond. : Ce qui est amer à la bouche est doux au coeur.
Waar het hart vol van is, vloeit de mond van over. : La bouche prle de l'abondance du coeur.
De morgenstond heeft goud in de mond. : Renard qui dort la matinée n'a pas la gueule emplumée.
Beter hard geblazen dan de mond verbrand. : La prudence est la mère de la sûreté.
Paard
Hij is op zijn paardje. : Il monte sur ses grands chevaux.
Nu weet ik waar het paard gebonden ligt. : Maintenant je sais où gît le lièvre.
Hij spant de paarden achter de wagen. : Il met la charrue devant les boeufs.
Het oog van de meester maakt het paard vet. : Il n'est pour voir que l'oeil du maître.
Een gegeven paard kijkt men niet in de bek. : A cheval donné on ne regarde pas la bride.
Het beste paard struikelt wel eens. : Il n'est si bon cheval, qui ne bronche.
De paarden, die de haver verdienen, krijgen ze niet. : L'un bat les buissons, l'autre prend les oiseaux.
Schoen
Zij gaat niet recht in haar schoenen. : Elle ne va pas le droit chemin.
Iemand iets in de schoenen schuiven. : Mettre quelque chose sur le dos de quelqu'un.
Hij is niet waard uw schoenriemen te ontbinden. : Il n'est pas digne de délier les cordons de vos souliers.
Het hart zinkt hem in de schoenen. : Son courage l'abandonne.
Ik zou niet in zijn schoenen willen staan. : Je ne voudrais pas être dans sa peau.
Hij staat vast in zijn schoenen. : Il est ferme sur ses étriers.
Zijn stoute schoenen aantrekken. : Prendre son courage à deux mains.
Hij is de kinderschoenen ontwassen. : Il n'est plus un enfant.
Het is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. : C'est un fagot d'épines. || Qui s'y frotte, s'y pique.
Wie de schoen past, trekke hem aan. : A bon entendeur salut. || Qui se sent morveux se mouche.
Schoenmaker blijft bij uw leest. : Chacun son métier, les vaches seront bien gardées.
Tong
De tongen komen los. : Les langues se délient.
Hij steekt zijn tong uit. : Il tire la langue.
Zij heeft een radde tong. : Elle a la langue bien pendue.
Zij heeft haar tong verloren. : Elle a avalé sa langue.
Geld maakt de tongen los. : L'argent délie les langues.
Voet
Die zaak is uit de voeten. : C'est une affaire terminée.
Hij houdt voet bij stuk. : Il tient bon.
Op grote voet leven. : Mener grand train.
Hij zal u het gras voor de voeten wegmaaien. : Il vous coupera l'herbe sous le pied.
Dat gaat zo ver als het voeten heeft. : Cela durera ce que cela durera.
Voetje voor voetje gaat men ver. : Pas à pas on va loin.
Vuur
Hij spuwde vuur en vlam. : Il jetait feu et flamme.
Hij zou voor u door een vuur lopen. : Il se jetterait au feu pour vous.
Iemand het vuur aan de schenen leggen. : Forcer quelqu'un dans ses derniers retranchements.
Hij giet olie op het vuur. : Il jette de l'huile sur le feu.
Voor iemand de kastanjes uit het vuur halen. : Tirer pour quelqu'un les marrons du feu.
Er is geen rook zonder vuur. : Pas de fumée sans feu.