Vlaamse Spreekwoorden

door Paul Willekens

De eerste schrede is moeilijk. : Il n'y a que le premier pas qui coûte.

Na regen komt zonneschijn. : Après la pluie le beau temps.

Men mag de boog niet overspannen. : Quand la corde est trop tendue, elle casse.

Zachtheid kan de hevigste drift bedaren. : Petite pluie abat grand vent.

Ere wie ere toekomt. : A tout seigneur tout honneur.

Geen zorgen vóór de tijd. : A chaque jour suffit sa peine.

Elke dag brengt weer wat anders. : Les jours se suivent et ne se ressemblent pas.

Het is niet alle dagen kermis. : Il n'est pas tous les jours féte.

Een goede naam is meer waard dan rijkdom. : Bonne renommée vaut mieux que ceinture dorée.

Wat in het vat is, verzuurt niet. : Ce qui est différé n'est pas perdu.

Men kan het niet iedereen naar de zin maken. : On ne peut contenter tout le monde et son père.

Eigen haard is goud waard. : Il n'y a rien de tel que d'avoir un chez soi.

Wie kaatst moet de bal verwachten. : Le railleur doit s'attendre á la raillerie.

De kleren maken de man. : La belle plume fait le bel oiseau.

Belofte maakt schuld. : Chose promise, chose due.

Waar men mee verkeert, wordt men mee geëerd. : Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es.

Hoe minder haast, hoe minder spoed. : Plus on se hâte, moins on avance.

In het huis van de gehangene spreekt men niet van een strop. : Il ne faut pas parler de corde dans la maison d'un pendu.

Wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen. : Les choses importantes d'abord.

De gekken krijgen de kaart. : Aux innocents les mains pleines.

Er komt soms wel een gelukje bij een ongeluk. : A quelque chose malheur est bon.

Nieuwe heren, nieuwe wetten. : Nouveau roi, nouvelle loi.

De laatste loodjes wegen het zwaarst. : Il n'y a rien de si difficile à écorcher que la queue.

Wie met pek omgaat wordt er mee besmet. : Qui se couche avec les chiens se lève avec les puces.

Men moet in een twist tussen vrienden en verwanten niet tussenkomen. : Entre l'arbre et l'écorce il ne faut pas mettre le doigt.

Gedane dingen hebben geen keer. : Ce qui est fait est fait.

Men maait wat men heeft gezaaid. : Comme on fait son lit, on se couche.

Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd. : Paris ne s'est pas fait en un jour.

Het zijn allen geen koks, die lange messen dragen. : La robe ne fait pas le médecin.

Doe wel en zie niet om. : Fais ce que tu dois, advienne que pourra.

Effen rekeningen maken goede vrienden. : Les bons comptes font les bons amis.

Waar gehakt wordt, vallen spaanders. : On ne fait pas d'omelette sans casser des oeufs.

Ledige vaten klinken het hardst. : Ce sont les tonneaux vides qui font le plus de bruit.

Als men van de duivel spreekt, trapt men op zijn staart. : Quand on parle du loup, on en voit la queue.

Nieuwe bezems vagen schoon. : Il fait balai neuf.

Vele kleintjes maken een groot. : Les petits ruisseaux font les grandes rivières.

De gelegenheid maakt de dief. : L'occasion fait le larron.

Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. : Il n'y a pas de petites économies.

Alle baten helpen. : Tout fait nombre.

Schijn bedriegt. : L'air ne fait pas la chanson.

Het komt er maar op aan op welke manier ge het zegt. : Le ton fait la chanson.

De kap maakt de monnik niet. : L'habit ne fait pas le moine.

Gelijke monikken, gelijke kappen. : Il faut faire pour l'un ce qu'on fait pour l'autre.

Al te goed is buurmans gek. : Qui se fait brebis, le loup le mange. || Faites-vous miel, les mouches vous mangeront.

De aanhouder wint. : La persévérance vient à bout de tout.

Met zachtheid komt men verder dan met geweld. : Plus fait douceur que violence.

Kreupel wil altijd voordansen. : Ce sont les tonneaux vides qui font le plus de bruit.

Zoveel hoofden, zoveel zinnen. : Autant de têtes, autant d'avis.

Boontje komt om zijn loontje. : Il ne l'emportera pas en paradis. || Chaque faute porte en elle sa punition.

Het doel heiligt de middelen. : La fin justifie les moyens.

Het is de Moriaan gewassen. : A blanchir la tête d'un nègre, on perd sa lessive.

De jeugd blijft niet duren. : La jeunesse n'a qu'un temps.

Geef de keizer was des keizers is. : Rendez à César ce qui appartient à César.

Bitter in de mond maakt het hart gezond. : Ce qui est amer à la bouche est doux au coeur.

Uit het oog, uit het hart. : Loin des yeux, loin du coeur.

Men moet niet buiten de waard rekenen. : Qui compte sans son hôte, compte deux fois.

Waar het hart vol van is, vloeit de mond van over. : La bouche prle de l'abondance du coeur.

De tijd is een grote leermeester. : Le temps est un grand maître.

Aan alles komt een eind. : Au bout de l'aune faut le drap.

Beter benijd dan beklaagd. : Mieux vaut l'envie que la pitié.

Wie een neus heeft, kan rieken. : A bon entendeur, salut.

Men kan geen ijzer met handen breken. : A l'impossible nul n'est tenu.

De wil wordt voor de daad genomen. : L'intention est réputée pour le fait.

Zo heer, zo knecht. : Tel maître, tel valet.

Niets voor niets. : Pas d'argent, pas de Suisse.

Een hongerige maag luistert naar geen rede. : Ventre affamé n'a point d'oreilles.

Alles komt uit. : Tout se sait.

Er is geen rook zonder vuur. : Pas de fumée sans feu.

Gezondheid is de grootste schat. : Santé passe richesse.

Oog om oog, tand om tand. : Oeil pour oeil, dent pour dent.

Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. : On mesure les autres à son aune.

Gissen doet missen. : En devinant on se trompe.

De morgenstond heeft goud in de mond. : Renard qui dort la matinée n'a pas la gueule emplumée.

Help u zelve, zo helpt u God. : Aide-toi, le ciel t'aidera.

Spreken is zilver, zwijgen is goud. : La parole est d'argent, le silence est d'or.

Wie de schoen past, trekke hem aan. : A bon entendeur salut. || Qui se sent morveux se mouche.

Praatjes vullen geen gaatjes. : Les belles paroles n'écorchent pas la langue. || Les grands diseurs ne sont pas les grands faiseurs.

Tegen moeten is geen respijt. : Contre la force il n'y a pas de résistance.

Honger maakt rauwe bonen zoet. : Il n'est chère que d'appétit.

Geld zoekt geld. : L'eau va toujours à la rivière.

Het water vloeit naar de helling. : L'eau cherche la pente.

Alles komt terecht. : Tout vient à point à qui sait attendre.

Wie oren heeft, die hore. : A bon entendeur salut.

De kruik gaat zo lang te water tot ze breekt. : Tant va la cruche à l'eau qu'à la fin elle se brise.

Een man, een man, een woord, een woord. : Un homme n'a qu'une parole.

De nieuwe zorgen verdrijven de oude. : Un clou chasse l'autre.

De vrouw weet haar wil door te zetten. : Ce que femme veut, Dieu le veut.

Stilstaande waters hebben diepe gronden. : Il n'est pire eau qu l'eau qui dort.

De tijd zal het leren. : Qui vivra verra.

Men kan nooit weten wie men nog eens nodig heeft. : Il ne faut jamais dire: Fontaine, je ne boirai pas de ton eau.

Als de hemel valt krijgen alle mensen een blauwe slaapmuts op. : Si le ciel tombe, bien des alouettes seraient prises.

Eendracht maakt macht. : L'union fait la force.

De appel valt niet ver van de boom. : Tel père, tel fils.

Het papier is geduldig. : Le papier souffre tout.

Adeldom legt verplichtingen op. : Noblesse oblige.

Een geldverlies komt men wel te boven. : Plaie d'argent n'est pas mortelle.

Willen is kunnen. : Vouloir c'est pouvoir.

Voetje voor voetje gaat men ver. : Pas à pas on va loin.

Keus baart angst. : On a l'embarras du choix.

Een misdaad sleept een andere na zich. : Un crime en attire un autre.

Het is alles geen goud wat blinkt. : Tout ce qui reluit n'est pas or.

Uitstel is geen afstel. : Ce qui est différé, n'est pas perdu. || On ne perdra rien pour attendre.

De mens wikt en God beschikt. : L'home propose et Dieu dispose.

Niemand is profeet in eigen land. : Nul n'est prophète en son pays.

Die niet waagt, niet wint. : Qui ne risque rien, n'a rien.

Wie zijn kind liefheeft, spaart de roede niet. : Qui aime bien, châtie bien.

Men krijgt gewoonlijk stank voor dank. : Ordinairement on est payé d'ingratitude.

De voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast. : La prudence est la mère de la sûreté.

Beter laat dan nooit. : Mieux vaut tard que jamais.

Een goede gevel versiert het huis. : Jamais grand nez n'a gâté beau visage.

Alles komt terecht. : Tout vient à point à qui sait attendre.

In het rijk der blinden is éénoog koning. : Au royaume des aveugles les borgnes sont rois.

Wie zijn schulden betaalt, verarmt niet. : Qui paye ses dettes, s'enrichit.

Goede wijn behoeft geen krans. : A bon vin, point d'enseigne.

De kerk moet in het dorp blijven. : Il faut placer le clocher au milieu de la paroisse.

Ieder is baas in zijn eigen huis. : Charbonnier est maître chez soi.

Onrechtvaardig goed gedijt niet. : Bien mal acquis ne profite pas.

Die scheep is moet varen. : Le vin est tiré, il faut le boire.

In de nood moet men zich weten te redden. : A la guerre comme à la guerre.

Van verre liegt men veel. : A beau mentir qui vient de loin.

De waarheid wil niet altijd gezegd worden. : Toute vérité n'est pas bonne à dire.

Jeugd zoekt jeugd. : Il faut que jeunesse se passe.

Het werk wekt de eetlust op. : Le travail ouvre l'appétit.

Hoe meer men heeft, hoe meer men wil hebben. : L'appétit vient en mangeant.

Wie 't laatst lacht, lacht 't best. : Rira bien qui rira le dernier.

Eerst oom en dan oompjes kinderen. : Charité bien ordonnée commence par soi-même.

Men moet roeien met de riemen die men heeft. : On se tire d'affaire comme on peut.

Wie het onderste uit de kan wil hebben, krijgt het deksel op de neus. : On risque de tout perdre en voulant trop gagner.

Iedere gek heeft zijn gebrek. : Chacun a ses défauts.

Aan de vruchten kent men de boom. : A l'oeuvre on connaît l'ouvrier.

Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig. : A bon entendeur salut.

Meesters vinden bovenmeesters. : A bon rat, bon chat.

Komen die tijden, dan komen die plagen. : A chaque jour suffit sa peine.

Goed bloed ontaardt niet. : Bon sang ne peut mentir.

Er is een tijd van komen en een tijd van gaan. : Il n'est si bonne compagnie qu'on ne quitte.

Men moet beide partijen raken. : Qui n'entend qu'une cloche, n'entend qu'un son.

Men kan niet huilen en de lamp vasthouden. : On ne peut pas sonner les cloches et aller à la procession. || On ne peut être à la fois au four et au moulin.

Wie het betere wil, bereikt soms het goede niet. : Le mieux est souvent l'ennemi du bien.

Nood breekt wet. : Nécessité n'a point de loi.

Men moet zich niet laten villen. : Il ne faut pas se laisser manger la laine sur le dos.

Oost, West, thuis best. : On n'est nulle part aussi bien que chez soi.

Dromen zijn bedrog. : Songes sont mensonges.

Iedere moeite moet beloond worden. : Toute peine mérite salaire.

Onkruid vergaat niet. : Mauvaise herbe croît toujours.

Soort zoekt soort. : Qui se ressemble, s'assemble.

Veel beloven en weinig geven, doet de gekken in vreugde leven. : Promettre et tenir sont deux.

Verzin voor gij begint. : Réfléchissez bien avant d'agir.

Eénmaal is nog geen gewoonte. : Une fois n'est pas coutume.

Die eerst komt, die eerst maalt. : Premier venu, premier moulu.

Beter ham zonder mosterd, dan mosterd zonder ham. : De deux maux il faut choisir le moindre.

Daar is geen pot zo scheef, of er past een scheel op. : Il n'est si méchant pot qui ne trouve son couvercle.

Armoede is geen schande. : Pauvreté n'est pas vice.

Men moet niet teveel hooi op zijn vork willen nemen. : Qui trop embrasse, mal étreint.

Geld maakt de tongen los. : L'argent délie les langues.

Alle zonden kunnen vergeven worden. : A tout péché miséricorde.

Ledigheid is des duivels oorkussen. : L'oisivité est la mère de tous les vices.

De geest is gewillig, maar het vlees is zwak. : L'esprit est prompt, mais la chair est faible.

Een goede vader spaart de roede niet. : Qui aime bien châtie bien.

Krakende wagens lopen het langst. : Pot fêlé dure longtemps.

Wie opstaat is zijn plaats kwijt. : Qui va à la chasse perd sa place.

Goed begonnen is half gewonnen. : Matines bien sonnées sont à demi dites.

Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. : Tel est pris qui croyait prendre. || Qui tend un piège à un autre, s'y prend le premier.

Lest best. : Aux derniers les bons.

Velen zijn geroepen en weinigen uitverkoren. : Beaucoup d'appelés et peu d'élus.

Een groene Kerstmis maakt een witte Pasen. : A Noël au balcon, à Pâques au tison.

Strenge heren regeren niet lang. : Tout ce qui est violent n'est pas durable.

Elk huis heeft zijn kruis. : Chacun a sa croix.

Men moet het ijzer smeden als het heet is. : Il faut battre le fer quand il est chaud.

Veel geschreeuw en weinig wol. : Beaucoup de bruit pour rien.

Men moet zich in zijn lot schikken. : Où la chèvre est attachée, il faut qu'elle broute.

Bergen ontmoeten elkaar niet, maar mensen wel. : Il n'y a que les montagnes qui ne se rencontrent pas.

Overdaad schaadt. : L'excès en tout est un défaut.

Overdreven geestesinspanning sloopt het lichaam. : La lame use le fourreau.

De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet. : Le chaudron mâchure la poêle.

Iedere zaak heeft een licht- en een schaduwzijde. : Pas de montagne sans vallée.

De heler is zo goed als de steler. : S'il n'y avait pas de receleur, il n'y aurait point de voleur.

Zo gewonnen, zo geronnen. : Ce qui vient de la flûte, s'en va par le tambour.

Het hemd is nader dan de rok. : Charité bien ordonnée commence par soi-même.

Het ei wil wijzer zijn dan de hen. : C'est Gros-Jean qui veut en remontrer à son curé.

Een persoon minder doet niets ter zake. : Pour un moine l'abbaye ne se perd pas.

De beste stuurlui staan aan wal. : Les conseilleurs ne sont pas les payeurs.

Wie zwijgt stemt toe. : Qui ne dit mot consent.

Al etend krijgt men eetlust. : L'appétit vient en mangeant.

Hoe meer zielen, hoe meer vreugd. : Plus on est de fous, plus on rit.

Bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien. : Faute de grives on mange des merles.

Wat Jantje niet leert, zal Jan niet kennen. : Qui jeune n'apprend, vieux ne saura.

Genoten plezier is gauw vergeten. : Morceau avalé n'a plus de goût.

Het lot valt altijd op Jonas. : Ce sont toujours les mêmes qui écopent.

Schoenmaker blijft bij uw leest. : Chacun son métier, les vaches seront bien gardées.

Een lage afkomst komt altijd tevoorschijn. : La caque sent toujours le hareng.

Schone liedjes duren niet lang. : C'est trop beau pour durer.

Al doende leert men. : En forgeant on devient forgeron.

Als het rookt, zorg dat de rook in huis blijft. : Il faut laver son linge sale en famille.

Eind goed, al goed. : Tout est bien qui finit bien.

Arbeid adelt. : Le travail ennoblit.

Baat het niet, het schaadt ook niet. : On ne perd rien à essayer.

Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten. : Qui casse, paye.

Beter hard geblazen dan de mond verbrand. : La prudence est la mère de la sûreté.

Vele koks bederven de brij. : Trop de cuisiniers gâtent la sauce.

Het denken is eigen aan de mens. : La pensée est le propre de l'homme.

Alle goede dingen bestaan in drieën. : Toutes les bonnes choses vont par trois.

Als 't getij verloopt, verzet men de bakens. : Il faut se régler selon les circonstances.

Als niet komt tot iet, kent hij zichzelf niet. : Vilain enrichi ne connaît ni parents ni amis.

Twee joden weten wat een bril kost. : Les loups ne se mangent pas entre eux.

Waar niets is, verliest de keizer zijn recht. : Où il n'y a rien, le roi perd ses droits.

January 8th, 2004